akcja rozpocznij naukę odmiana fabuły w utworze dramatycznym lub epickim; ciąg działań i przeciwdziałań bohaterów dążących do osiągnięcia określonych celów; główne fazy akcji to: zawiązanie, rozwinięcie i rozwiązanie antycypacja rozpocznij naukę pojawianie się elementów tekstowych w kolejności niezgodnej z porządkiem czasowym lub logicznym; zakładanie czegoś jeszcze nieistniejącego dygresja rozpocznij naukę odejście od głównego tematu narracji i rozwijanie przez pewien czas w jej obrębie jakichś tematów ubocznych epizod rozpocznij naukę zdarzenie lub sytuacja luźno włączone w nadrzędny porządek fabuły i niemające istotnych konsekwencji dla jej całościowego przebiegu; dzięki epizodom możliwe jest nakreślenie tła zdarzeń fabuła rozpocznij naukę układ zdarzeń opisanych w dziele epickim lub dramatycznym, składający się na koleje życiowe postaci; każde ze zdarzeń pozostaje w określonych związkach z pozostałymi zdarzeniami oraz z nadrzędną całością fabuła epizodyczna rozpocznij naukę najprostszy typ fabuły, którą wypełniają zdarzenia w znacznym stopniu usamodzielnione, nieskładające się na uporządkowane całości wyższego rzędu fabuła jednowątkowa rozpocznij naukę fabuła o ograniczonej liczbie epizodów; typowa dla noweli i tragedii fabuła wielowątkowa rozpocznij naukę fabuła typowa dla powieści i przybierająca najbardziej urozmaicone formy; najczęściej wyróżnia się w niej wątek główny i wątki poboczne inwersja czasowa rozpocznij naukę opowiadanie wydarzeń w powieści odchodzące od porządku chronologicznego, przyjmujące inny układ czasowy kompozycja rozpocznij naukę budowa świata przedstawionego dzieła, powiązanie i układ współtworzących go motywów oraz ich zespołów; zawsze stanowi w pewnym stopniu realizację schematów kompozycyjnych właściwych całym zbiorom dzieł, należących do danych rodzajów i gatunków literackich kompozycja otwarta rozpocznij naukę kompozycja pozbawiona wyrazistych konturów i proporcji, uzewnętrzniająca fragmentaryczność świata przedstawionego i wieloznaczność powiązań między jego elementami kompozycja zamknięta rozpocznij naukę kompozycja, która wyraziście porządkuje świat przedstawiony, akcentuje jego zwartość i skończoność mowa niezależna rozpocznij naukę jeden ze sposobów przytaczania słów postaci w utworze narracyjnym: cytowany tekst uzyskuje autonomię i nie jest składniowo podporządkowany tekstowi narracyjnemu mowa pozornie zależna rozpocznij naukę jedna z metod przytaczania słów bohatera w tekście narracyjnym; słowa wchodzą w obręb wypowiedzi narratora, ale są przekazem tego, co mówił lub myślał bohater; najczęściej służy przedstawianiu przeżyć bohaterów mowa zależna rozpocznij naukę jeden ze sposobów przytaczania słów postaci w utworze narracyjnym: cytowany tekst jest podporządkowany narracji i stanowi zdanie podrzędne narracja rozpocznij naukę wypowiedź przedstawiająca ciąg minionych zdarzeń ułożonych w jakimś porządku czasowym, postacie w nich uczestniczące oraz okoliczności, w których się rozgrywały; może przyjmować formę opowiadania lub opisu narracja auktorialna rozpocznij naukę opowiadanie prowadzone z perspektywy narratora wszechwiedzącego, dysponującego nieograniczoną wiedzą o przedstawianych zdarzeniach i mogącego je autorytatywnie oceniać narracja autorska (trzecioosobowa) rozpocznij naukę narracja, w której narrator znajduje się na zewnątrz świata przedstawionego i rozwija o nim relację narracja pamiętnikarska (pierwszoosobowa) rozpocznij naukę narracja, w której narrator opowiada jako „ja” o zdarzeniach z własnego życia i jest równocześnie bohaterem utworu narracja personalna rozpocznij naukę narracja prowadzona w trzeciej osobie, ukazująca wydarzeniach z punktu widzenia jednej lub kilku postaci narrator rozpocznij naukę odmiana podmiotu literackiego; fikcyjna osoba opowiadająca w dziele epickim, podmiot narracji, z której wyłania się świat przedstawiony dzieła: postacie, zdarzenia, miejsca zdarzeń itd. opis rozpocznij naukę podstawowy składnik narracji (obok opowiadania); ukazuje statyczne elementy świata przedstawionego, czyli tło zdarzeń, wygląd bohaterów itd. opowiadanie rozpocznij naukę zasadnicza forma narracji; wypowiedź przedstawiająca zdarzenie lub ciąg zdarzeń, czyli fabułę; jej główne wyróżniki: forma czasu przeszłego, środki gramatyczne i leksykalne pozwalające podkreślać narastanie w czasie opowiadanych zdarzeń, sposoby uwyraźniania zależności między zdarzeniami retardacja rozpocznij naukę celowe opóźnianie relacji o zdarzeniu, na którym koncentruje się ciekawość czytelnika retrospekcja rozpocznij naukę przywoływanie zdarzeń wcześniejszych od danego momentu opowiadanej fabuły, dokonywane w świadomości bohatera lub z jego punktu widzenia sytuacja narracyjna rozpocznij naukę zespół okoliczności, w których narrator przedstawia swoją opowieść, wpływających na jej kształt i uzewnętrznionych w toku opowieści wątek rozpocznij naukę ciąg zdarzeń w obrębie fabuły utworu, obejmujący dzieje jednej lub wielu postaci; wyróżnia się wątek główny, wątki uboczne oraz wątki obiegowe (wielokrotnie powracające schematy przebiegu zdarzeń)
Kolejna rzecz z rodzaju tych oczywistych. Niestety, jak się okazuje, wcale nie tak oczywistych, mimo że te pojęcia wbija się uczniom od zamierzchłych czasów podstawówki. Jednak są to działania bezskuteczne, a nawet wśród uczniów klas maturalnych spotyka się wcale nie tak rzadko niedopuszczalne utożsamienie wiersza z liryką, a prozy z epiką. Dlatego uznałem, że jest to kolejny problem, który zasługuje na omówienie. Zacznijmy od tego, że podział na wiersz i prozę nie ma najmniejszego związku z podziałem na lirykę i epikę. Gdyby można było dokonać takiego utożsamienia, połowa tych pojęć okazałaby się zbędna. Tak jednak nie jest, gdyż podziały na lirykę i epikę oraz wiersz i prozę odbywają się w oparciu o zupełnie inne kryteria. Wiersz i proza To dziwne, ale ku mojemu zdziwieniu właściwe zdefiniowanie tych pojęć okazało się ponad siły autorów słowników i encyklopedii. Mówiąc ściślej: definicje te byłyby dobre dwieście lat temu — później już nie, a to z powodu zmian, jakie dokonały się w literaturze w burzliwym wieku XIX. Zanim wskażę, czym są kolejno wiersz i proza, skupię się na słabościach tych definicji, a przy okazji obalę kilka mitów na temat tych pojęć. Czym jest wiersz Encyklopedia PWN definiuje wiersz w następujący sposób: wiersz — wypowiedź, w której oprócz składni właściwej dla każdego języka występuje podział na wersy, zwykle wyodrębnione graficznie; także krótki utwór wierszowany, przeważnie Nie jest to dobra definicja. Przede wszystkim nie wiadomo, co ma oznaczać wzmianka o składni. Cały język jej podlega, wiersze oczywiście też, ale akurat w najmniejszym stopniu. Zastanawiające jest również, jak sobie jej autor wyobraża wersy niewyodrębnione graficznie (w przypadku poezji spisanej oczywiście), bo jeśli używa słowa zwykle, to znaczy, że istnieją jego zdaniem zarówno wersy wyodrębnione, jak również wersy niewyodrębnione. Ostatnia jej część, jako nieco tautologiczna (wiersz to utwór wierszowany), nie jest dla nas przydatna. Nie jest też fortunna definicja zamieszczona na Wikipedii: Wiersz (także: mowa wiązana, oratio vincta) — sposób organizacji tekstu, polegający na powtarzaniu się w nim odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych; przeciwieństwo prozy; utwór o swoistej językowej kompozycji, w której wers (linijka wiersza wyodrębniona intonacyjnie i graficznie) pełni funkcję wierszotwórczą, wykorzystuje środki stylistyczne w funkcji poetyckiej, impresywnej lub Ułomna jest w niej przede wszystkim pierwsza część, stawiająca wymóg powtarzalności odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych, co powoduje, iż nie mieści się w niej np. wiersz wolny. Poza tym rytmizację, środki stylistyczne i inne podane w niej elementy można znaleźć również w prozie. Jest jednak coś, co łączy te niedoskonałe definicje — i właśnie ten element wspólny jest najważniejszy. Obie definicje zwracają uwagę na to, iż wiersz jest podzielony na wersy, wyodrębnione — jak podpowiada Wikipedia — graficznie i intonacyjnie. Przy tym zaznaczyć należy, że chociaż podział ten jest dla wiersza obligatoryjny, to sposób jego realizacji ma charakter arbitralny. Oznacza to, że o podziale na wersy nie decydują względy ani składniowe (wiersz składniowy przeszedł do historii wraz z końcem średniowiecza), ani rytmiczne (w XX wieku króluje wiersz wolny), lecz zamysł autora. Najkrótsza, a zarazem wyczerpująca definicja wiersza, może więc brzmieć następująco: wiersz — forma utworu literackiego pisanego tekstem podzielonym graficznie i intonacyjnie na wersy ustalone w sposób arbitralny, jednak mające długość nieprzekraczającą kilkunastu zgłosek Dlaczego ograniczam długość wersu do kilkunastu sylab? Nie jest to mój wymysł, lecz wynika z ograniczeń aparatu głosowego przeciętnego lektora i utrwalonych przez tradycję literacką nawyków słuchaczy: fraza dłuższa niż kilkunastozgłoskowa przestanie być wymawiana przez osobę recytującą i odbierana przez słuchacza jako wers. Na gruncie polskim wersy dłuższe niż 13-zgłoskowe występują sporadycznie i to raczej w pojedynczych wersach utworów pisanych wierszem wolnym. Najdłuższą spośród utrwalonych w poezji polskiej miar wiersza jest właśnie 13-zgłoskowiec. Powyżej 17 sylab w wersie pojawiałyby się dodatkowe średniówki, przez co słuchacz zacząłby takiego „tasiemca” odbierać jako sumę dwóch lub więcej wersów o standardowej długości. Byłby to już nie wers, lecz werset. Czym jest proza Definicje prozy też doskonałe nie są. Definicja PWN: proza [łac.] mowa niewiązana, w przeciwieństwie do poezji pozbawiona stałych jednostek rytmicznych3 jest tak naprawdę pozbawiona walorów poznawczych, gdyż opiera się na przeciwstawieniu, które nie ma racji bytu, odkąd obaliliśmy twierdzenie, że poezja musi się składać ze stałych jednostek rytmicznych, wyrzucające poza nawias poezji wiersz wolny. Definicja zamieszczona na Wikipedii jest podobnie nietreściwa: proza — mowa niewierszowana, przeciwieństwo wiersza4 Jest w niej jednak pewien walor. Jeśli przyjęliśmy, że wiersz jest mową podzieloną na wersy, to proza, jako mowa niewierszowana, będzie niepodzielona na wersy, czyli pisana tekstem ciągłym. Nie znaczy to, że tekstu prozatorskiego nie dzieli się na fragmenty. Można go podzielić na akapity, są to jednak już większe jednostki tekstu, składające się zazwyczaj z kilku lub więcej powiązanych ze sobą w większą całość zdań. W związku z tym słuszna wydaje się poniższa definicja: proza — forma utworu literackiego pisanego tekstem ciągłym lub podzielonym na większe jednostki grupujące powiązane ze sobą treściowo wypowiedzenia Wiersz i proza — wnioski Rożnica między wierszem a prozą dotyczy więc graficznej i intonacyjnej organizacji tekstu. W przypadku prozy jest to podział naturalny, wynikający ze składni i typowej intonacji (zdania) oraz związków między zdaniami (akapity). W przypadku wiersza jest to obowiązkowy, lecz przeprowadzony w sposób arbitralnie ustalony przez autora podział na jednostki, których długość nie przekracza kilkunastu sylab. Wydaje się, że jakiekolwiek rozszerzanie tych definicji prowadzi do nieuzasadnionych wykluczeń niektórych gatunków lub utworów. Jak widać, różnica dotyczy kwestii czysto formalnych i nie ma żadnego związku z treścią utworu. Zresztą bardzo łatwo jest przerobić prozę na wiersz — wystarczy dowolny tekst ciągły podzielić na wersy, by otrzymać coś, co od strony formalnej jest wierszem. Co więcej, na takiej przeróbce tekst nic nie straci, a może zyskać, natomiast przeróbka wiersza na prozę będzie zawsze ze szkodą dla tekstu. Liryka i epika Podział na rodzaje literackie uwzględnią przede wszystkim charakter utworów. Definicja liryki Encyklopedia PWN daje następującą definicję liryki: liryka — jeden z 3 rodzajów literackich, obejmujący utwory głównie wierszowane, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia wewnętrzne człowieka, jego uczucia, doznania i I jest to bardzo trafna definicja. Zawiera ona informację, że liryka obejmuje głównie utwory wierszowane, jednak nie utożsamia jej z wierszem. Charakter liryczny może mieć również tekst pisany prozą, jednak samodzielne utwory tego typu spotyka się rzadko, częściej możemy mówić o nacechowanych lirycznie fragmentach prozy w większych utworach, które w całości należą do epiki lub dramatu. Definicja epiki Wspomniana już encyklopedia PWN definiuje epikę w następujący sposób: epika [gr. epikós < épos ‘słowo’, ‘opowieść’, ‘pieśń’] — jeden z rodzajów literackich (obok liryki i dramatu); obejmuje utwory, w których podstawową formą wypowiedzi jest narracja o zdarzeniach i zjawiskach ujętych w postać fabuły i przedstawionych z obiektywnym (epickim) Tutaj należy tylko z dystansem potraktować wzmiankę o obiektywnym dystansie, ponieważ wyrzuca ona za burtę epiki sporą część spuścizny prozy pozytywistycznej (niewielka strata…) oraz np. powieści produkcyjne typowe dla socrealizmu (których i tak nikt o zdrowych zmysłach nie czyta, chyba że ma ochotę pośmiać się z naiwności lub służalczości tworzących je autorów). Zresztą nawet w klasycznych eposach ów tak zwany epicki dystans jest tylko pozorny. Liryka i epika — zasadnicze cechy i różnice Cóż więc stanowi zasadniczą różnicę między liryką i epiką? Na pewno nie forma zapisu, lecz to, na czym koncentruje się tekst. Utwory liryczne koncentrują się na silnie zaznaczonym podmiocie lirycznym, a konkretnie na jego uczuciach, doznaniach, przekonaniach, stanach wewnętrznych itp. Utwory epickie koncentrują się na świecie przedstawionym, a przede wszystkim na jego cechach i rozgrywających się w nim wydarzeniach. Ujmując zagadnienie od strony dominujących form wypowiedzi, należałoby dodać, że: W utworach epickich dominującymi formami wypowiedzi są narracja i opis, a także dialog. W przypadku liryki będzie to monolog liryczny. Tu trzeba tylko dodać, że utwory liryczne mogą także wykorzystywać formy opisu (także opisu sytuacji, zbliżonego do narracji). Komplikuje to nieco sprawę, ale pamiętać należy, że jeśli elementy te służą przede wszystkim wyrażeniu stanów wewnętrznych „ja” lirycznego, utwory takie zalicza się do liryki. Wiele tego typu utworów powstało w nurcie sentymentalizmu i romantyzmu. I tu dochodzimy do kolejnego podziału — na lirykę bezpośrednią i lirykę pośrednią: liryka bezpośrednia obejmuje utwory liryczne, w których przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego wyrażane są wprost, w formie monologu lirycznego liryka pośrednia obejmuje utwory liryczne, w których podmiot liryczny jest mniej wyeksponowany, a swoje przeżycia wewnętrzne wyraża przez opisy (liryka opisowa) lub przedstawienie zdarzeń (liryka sytuacyjna), a także dialogi. Proszę zauważyć, że charakter epicki może mieć zarówno tekst pisany prozą, jak i wierszem. Takie gatunki jak poematy (np. Pan Tadeusz Mickiewicza) czy powieści poetyckie (np. Konrad Wallenrod czy Grażyna Mickiewicza, Giaur Byrona) są z definicji utworami epickimi pisanymi wierszem. Co więcej, sama nazwa epika nawiązuje do eposu (np. Iliada, Odyseja Homera), zwanego też poematem heroicznym lub poematem bohaterskim, który koncentrował się wokół narracji związanej z losami głównego bohatera (jednostkowego i zbiorowego), przeplatanej szczegółowymi opisami. W identyczny sposób pisane są też poematy heroikomiczne (np. Myszeida, Monachomachia i Antymonachomachia Krasickiego), będące parodiami klasycznych eposów. Charakter epicki będą też miały bajki (bajki Ezopa, Krasickiego, La Fontaine’a) które są najczęściej pisane wierszem (nie mylić z baśniami, które mylnie utożsamia się często z bajkami), wiele satyr (satyry Pijaństwo i Żona modna Krasickiego mają zdecydowanie epicki charakter), a także część fraszek (np. O doktorze Hiszpanie Kochanowskiego). W przypadku krótszych utworów wierszowanych należy jednak zachować ostrożność przed nieuzasadnionym przypisywaniem im epickiego charakteru, możemy mieć bowiem do czynienia z liryką pośrednią, która wyraża stany wewnętrzne podmiotu przez opis przyrody lub sytuacji. Pewną ciekawostkę stanowi tu wspomniany Pan Tadeusz, którego 12 ksiąg przynależy bez wątpienia do epiki (jest to opowieść o losach polskiej szlachty z początku XIX w.), jednak dopisany później Epilog ma charakter typowo liryczny (jest to silnie nacechowany emocjonalnie monolog liryczny przepełniony wyrażanymi wprost uczuciami i marzeniami poety przebywającego na emigracji). Nie da się ukryć, że zdecydowana większość utworów pisanych prozą przynależy do epiki. Spotyka się co prawda tak zwaną prozę poetycką, jednak jest ona zjawiskiem dość rzadkim. liryka epika podmiot wypowiadający podmiot liryczny narrator bohaterowie (poza podmiotem) tylko w liryce sytuacyjnej zazwyczaj występują forma tekstu zazwyczaj wiersze zazwyczaj proza, istnieje jednak wiele gatunków z definicji wierszowanych tematyka przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego świat przedstawiony, wydarzenia dominujące formy wypowiedzi zazwyczaj monolog liryczny rzadziej: opis (liryka opisowa), opis sytuacji (liryka sytuacyjna), dialog (w liryce sytuacyjnej) narracja, opis, dialog 1 (wróć) 2 (wróć) 3 (wróć) 4 (wróć) 5 (wróć) 6 (wróć) Share on Facebook
uczuciowość wypowiedzi ★★★ IRONIA: drwina ukryta w wypowiedzi aprobującej ★★★ LIRYZM: uczuciowy ton wypowiedzi ★★★ STOŻEK: wypukła forma ukształtowania terenu ★★★★★ mariola1958: BINARYZM: metoda opisu systemu językowego ★★★★ mariola1958: KONTEKST: tło wypowiedzi ★★★ NARRACJA: sposób wypowiedzi
Odpowiedzi EKSPERTajrini odpowiedział(a) o 13:54 Świat przedstawiony to jeden ze składników dzieła literackiego, jest to ogół świata przedstawionego w utworze (czas akcji, miejsce akcji, bohaterów, zdarzenia, procesy życiowe, świat fizyczny, motywy, temat , postaci, fabuła, itd.).Świat przedstawiony to całokształt zaprezentowanych w nim zjawisk (stanów rzeczy, procesów, przeżyć, działań ludzkich), . Elementarnymi jednostkami konstrukcyjnymi świata przedstawionego są motywy; ich różnorodne kombinacje tworzą całości tego rodzaju, co postać literacka, fabuła, sytuacja liryczna; motywy dynamiczne kształtują czasowy wymiar świata przedstawionego (czas w dziele literackim), motywy statyczne, jego wymiary przestrzenne (przestrzeń w dziele literackim. To jest wszystko co napisane jest w książce...PROSZĘ BARDZO... Uważasz, że ktoś się myli? lub
tora w utworze usuwa się w cień. Porządkuje on i komentuje przedsta wiane zdarzenia, jedne przedstawia szerzej, inne kwituje tylko wzmianką. Nie stroni od liryzującego komentarza, nie przestaje być jednak epickim opowiadaczem. Bohaterem Pamiątki, potraktowanym — mimo wielu
Utwory epickie mogą mieć formę prozatorską albo wierszowaną, zawsze jednak opowiadają jakąś historię. Epos albo epopeja to gatunek wywodzący się ze starożytności. Do jego podstawowych cech należą: wierszowana forma, podział na części (np. „Pan Tadeusz” składa się z dwunastu ksiąg) wielowątkowość, liczne opisy i dygresje czyli odejścia od głównego wątku, bogaty w środki stylistyczne język (np. porównania homeryckie) wszechwiedzący narrator, ukazanie losów bohaterów na tle ważnych, przełomowych wydarzeń, ukazanie ingerencji bogów w losy bohaterów. Za twórcę eposu uznaje się Homera, autora „Iliady” i „Odysei”. Polską epopeją narodową jest „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. Z innych bardziej znanych eposów warto wymienić: niemiecką „Pieśń o Nibelungach”, francuską „Pieśń o Rolandzie” czy angielskiego „Beawulfa”. Bajka również jest gatunkiem wywodzącym się z antyku. Często łączy cechy przynajmniej dwóch z trzech rodzajów literackich, co jest cechą gatunków synkretycznych. Do rozwoju tego gatunku przyczynił się Ezop, twórca bajek zwierzęcych. Zwierzęta, pod postaciami których kryją się rozmaite ludzkie cechy, są często bohaterami bajek, dlatego jest to gatunek alegoryczny. Każda bajka zawiera morał, jest to więc gatunek dydaktyczny, pouczający. Istotną rzeczą jest też aktualność i uniwersalność przekazu zawartego w bajkach. Krótkie, kilkuwersowe utwory to bajki epigramatyczne, dłuższe to bajki narracyjne. Zawsze są to utwory wierszowane. Baśń jest utworem fantastycznym, gdzie bohaterowie dzielą się na dobrych i złych, a dobro zawsze zwycięża. Baśń przepełniona cudownością uczy właściwych moralnie i etycznie zachowań. Legenda podobnie jak baśń jest utworem fantastycznym, przepełnionym cudownością, ale jest to opowieść związana z autentycznymi miejscami, wydarzeniami czy postaciami. Początkowo tematem legend było życie świętych czy męczenników np. Legenda o świętym Aleksym. Utwory te miały charakter moralizatorski, ukazywały wzory zachowań. Od XVIII wieku legendami nazywa się także podania ludowe. Romans rycerski (Chanson de geste) to wierszowany utwór o losach i przygodach rycerzy, ukazujący wzór postępowania, opiewający rycerskie dokonania. Arcydziełem gatunku jest francuska „Pieśń o Rolandzie”. Nowela jest utworem jednowątkowym o przejrzystej fabule i prostej konstrukcji z wyraźnie zarysowanym punktem kulminacyjnym, po którym następuje rozwiązanie akcji i puenta. Wątek osnuty jest wokół jakiejś postaci np. Skawińskiego w „Latarniku” czy wodza plemienia Czarnych Wężów w noweli „Sachem”. Opowiadanie to podstawowa forma wypowiedzi narracyjnej. Od noweli odróżnia go większa swoboda konstrukcji, obecność wątków pobocznych, epizodów czy postaci drugoplanowych. Tematyka opowiadań może być rozmaita, realistyczna lub fantastyczna. Powieść jest wielowątkowym utworem fabularnym o obszernej treści. Wyróżniamy wiele różnych typów powieści: historyczna, gdzie wątki fabularne przedstawione są na tle wydarzeń historycznych np. „Krzyżacy”, fantastyczna np. „Władca pierścieni”, fantastycznonaukowa, obyczajowa, przygodowa, detektywistyczna, psychologiczna czy biograficzna. Przypowieść albo parabola to opowiadanie alegoryczne i pouczające, w którym przedstawiona treść jest pretekstem do ukazania uniwersalnych prawd moralnych np. przypowieść o Synu Marnotrawnym czy przypowieść o Miłosiernym Samarytaninie. Powiastka filozoficzna – to rodzaj utworu fabularnego pisanego prozą, gdzie opowiadane wydarzenia mają zilustrować jakąś myśl filozoficzną, postawę wobec życia. Przykładem takiego utworu jest „Mały Książę” A. de Saint Exupery’ego, gdzie zawarta jest próba odpowiedzi na pytania związane z takimi wartościami jak przyjaźń czy miłość.
3/4 w utworze muzycznym ★★★ MIRAŻE: były szare w utworze Maanamu ★★★ oona: OSNOWA: tło akcji w utworze fabular. ★★★ KRACZKA: w dorobku literackim F.A. Ossendowskiego ★★★★★ dzejdi: KUKURYKU: literackim językiem wyrażone pianie koguta ★★★ NARRACJA: sposób wypowiedzi w utworze epickim ★★★ NARRATORKali4444 Narrator- występuje w utworach epickichnarracja- sposób wypowiedzi w utworze epickimfikcja- to utwór literacki, w którym występują; ludzie,przedmioty, zwierzęta nie istniejące w rzeczywistości utwory realistyczne- to takie, które mogą sie wydarzyć utwory fantastyczne- ma wszystko zmyślone mam nadzieję, że pomogłem ;> 3 votes Thanks 2 zmiana tempa w utworze - krzyżówka. Lista słów najlepiej pasujących do określenia "zmiana tempa w utworze": numer przy utworze muz. tło akcji w utworze fabular. do oznaczania tempa muz. stopniowe zwalnianie tempa (muz.) utwór ze zmianami tematu, melodii, tempa itp.
Motyw mesjanizmu w literaturze Mesjanizm Mesjanizm - Pogląd religijno-społecz-ny, głoszący wiarę w nadejście wybawi¬ciela, mesjasza, który przyniesie lepszą przyszłość i dokona dzieła wybawienia. W kulturze polskiej przybrał formę przekonania o wyjątkowej roli dziejo¬wej narodu polskiego i o jego przewod¬nictwie innym narodom w drodze do wolności lub doskonało... "Lord Jim" - sylwetka tytułowego bohatera Sylwetka tytułowego bohatera Charakterystyka tytułowego bohatera oraz przedstawienie jego losów i tajników psychiki zostały rozdzielone w powieści na dwa głosy. Jeden z nich należy do Marlowa, Anglika, kapitana, świadka podczas procesu, zaś drugi jest głosem samego Jima. Marlow – bohater i narrator – wiele wie o pochodzeniu, wy... "Konrad Wallenrod" - Dojrzały Romantyzm Dojrzały romantyzm Za działalność antycarską poeta zostaje zesłany w głąb Rosji. Na Krymie powstaje przepiękny cykl sonetów wypełnionych zachwytem nad przyrodą krymską i uczuciem tęsknoty za ziemią ojczystą. W Rosji też powstaje powieść poetycka \"Konrad Wallenrod\". Poeta jest bogatszy w doświadczenia i wiedzę życiową, kolejnym jego bohaterem ... Motyw Błazna w literaturze Błazen Błazen - 1) komik występujący w cyr¬ku, klown; 2) człowiek niepoważny, ośmieszający się, kompromitujący się, będący pośmiewiskiem; 3) postać wy¬stępująca na dworach królewskich - tre-fniś, wesołek, komik. Bardzo często jednak postać błazna - wielkiego prze¬śmiewcy kojarzono z mędrcem. W każdej niemal mitologii (polinezyjs-... Klęska idealizmu w powieści - pozytywizm Motyw klęski idealizmu w powieści (trzy pokolenia idealistów, “non omnis moriar”). Idealiści wg pisarza to ludzie o określonej postawie wobec życia, dążący do celów wielkich i wzniosłych bez uwzględniania realnych możliwości społecznych. Ich najbardziej dotyka rozkład społeczny, wierzą w wielkość swych idei, ale działają w pustce,... Konflikt - rodzaje, formy Konflikt w organizacji i otoczeniu społecznym Konflikt - spór co najmniej dwóch osób lub grup społecznych wynikający z zajmowania odmiennych pozycji, odmiennych celów lub uznawanych wartości. Nie jest tak, że konflikt jest zjawiskiem szkodliwym; może mieć również charakter pozy-tywny. Analiza przyczyn konfliktu dowodzi, że w organizacji konf... Literatura światowa w literaturze współczesnej Literatura światowa Druga wojna światowa i czasy okupacji wycisnęły swoje piętno nie tylko na naszym życiu literackim w latach 1939-1945 i polskiej literaturze powojennej. Doświadczenia wojenne formowały także świadomość literacką pisarzy obcych i wpłynęły na kształt współczesnej kultury oraz literatury światowej. Zbrodnie wojenne wywoływały ... Europa - kontynent, półwyspy EUROPA -Europa jest kontynentem, na którym występuje bardzo dużo nazw geograficznych. -Jest kontynentem o najlepiej poznanej budowie geologicznej. -Najdłużej prowadzone są tu pomiary meteorologiczne. -Jest to kontynent o szczególnie urozmaiconej lini brzegowej. Półwyspy: Półwysep Skandynawski (największy) Istnieją dwa poglądy odnośnie...
- Դеዜι юፒ еճኻ
- Лиψጠ ቴипаπኮչ ዉ
- Ажеха трሆфιኼ еκ яκιстоνиξ
- Τужоранар лоշ ኄձоኟуրեդ
- Ζутамо ծогаδ тв
• nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem • formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym • w rozmowie zadaje pytania uzupełniające • wypowiada komunikaty zawierające proste informacje • wyraża wprost swoje intencje • odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie, instrukcję, gratulacje, życzenia, przekonać, zachęcić, przestrzec • stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu • za pomocą prostych zdań opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę • za pomocą prostych zdań opisuje obraz, ilustrację, plakat, fotografię • wygłasza tekst utworu z pamięci (teksty poetyckie, fragmenty prozy) PISANIE • stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu • zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h 33 • tworzy proste wypowiedzi oraz notatki na podany temat • uzupełnia prosty schemat, tabelę • zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego i oficjalnego, dialogu, zaproszenia, ogłoszenia, planu ramowego i szczegółowego wypowiedzi i z pomocą nauczyciela zapisuje list, dialog, układa plan ramowy i szczegółowy wypowiedzi, redaguje zaproszenie, ogłoszenie, in-strukcję, pamiętnik i dziennik pisany • z perspektywy bohatera i własnej, proste sprawozdanie • zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze z dialogiem • za pomocą prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci • za pomocą prostych zdań tworzy opis obrazu, ilustracji, plakatu, fotografii • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne), składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (stosuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu), fonetyki (dzieli wyrazy przy przenoszeniu do następnej linii, zna sposoby oznaczania miękkości głosek, zauważa różnicę między wymową a zapisem samogłosek ustnych, dźwięcznych i bezdźwięcznych) • stara się dbać o estetykę zapisu wypowiedzi Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz: III. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI SŁUCHANIE • słucha innych, uczestniczy w rozmowie oraz innych sytuacjach komunikacyjnych (zadaje pytania, odpowiada, instruuje, gratuluje, zaprasza, przeprasza) 34 • wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu • tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, planu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu • rozpoznaje proste intencje niewyrażone wprost • wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście, w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne i literackie • na podstawie intonacji odróżnia wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające • rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorcę • odróżnia fakty od opinii, wskazuje elementy perswazji CZYTANIE • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi • określa temat i główną myśl tekstu • oddziela informacje ważne od drugorzędnych • wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu • wskazuje cytat • wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi • rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, zawiadomienia, ogłoszenia, instrukcji, przepisu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu, wskazuje morał wyrażony wprost • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne, literackie, reklamowe • rozumie funkcję znaków interpunkcyjnych (kropki, przecinka, znaku zapytania, wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu), akapitów i margi-nesów w tekście prozatorskim • wskazuje wersy, strofy, rymy w tekstach poetyckich • poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów • odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych • rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (orzeczenie, podmiot, dopełnienie, przydawka, okolicznik) • odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego, zdanie pojedyncze rozwinięte od zdania nierozwiniętego • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, rodzajów gramatycznych (rzeczownik, przymiotnik, zaimek w związku z rzeczownikiem), osób, czasów i rodzajów gramatycznych (czasownik), określa stopień przymiotnika i przysłówka • posługuje się alfabetem, uwzględnia różnice między zapisem a wymową samogłosek nosowych, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, oznacza 35 miękkość głosek DOCIERANIE DO INFORMACJI • wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, słownika wyrazów bliskoznacznych, szkolnego słownika języka polskiego, słownika frazeologicznego • korzysta z encyklopedii, czasopisma, stron internetowych, leksykonu, poradnika II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY • nazywa swoje reakcje czytelnicze • dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe • nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia, wątki • wyodrębnia wątki • wskazuje elementy akcji • wskazuje w utworze cechy baśni, legendy, bajki, mitu, opowiadania, powieści, wiersza, fraszki, komiksu • rozpoznaje przysłowie • wskazuje w tekście porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie • posługuje się terminami: wiersz rymowany i nierymowany (biały) • wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki • zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widownia, kurtyna, kulisy, próba, program teatralny, afisz, uję-cie, kadr, plan • przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) • odczytuje przesłanie baśni, odczytuje morał bajek, zauważa metaforyczny charakter mitu • odczytuje informacje z plakatu teatralnego III. TWORZENIE WYPOWIEDZI MÓWIENIE • świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej • dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, stosuje wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące 36 • formułuje pytania zamknięte i otwarte • udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych • wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą • stosuje zwroty grzecznościowe i odpowiednie konstrukcje składniowe (np. tryb przypuszczający) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • składa życzenia, gratulacje, instruuje, przekonuje, zachęca, przestrzega • wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne • opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, fotografię, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrze-ni (używa przysłówków i wyrażeń przyimkowych) • dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne • recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens • stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych • posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem, postawą ciała) PISANIE • stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji • odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą • poprawnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy • poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe • poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki • konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno- składniowym • używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych, stosuje przecinki • w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące • samodzielnie zapisuje dialog • dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) • buduje ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi • układa opowiadanie odtwórcze z dialogiem oraz z elementami opisu, krótką relację, proste sprawozdanie, zaproszenie, ogłoszenie, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej, regulamin • redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu • zapisuje instrukcję z uwzględnieniem sformułowań wskazujących na kolejność wykonywanych czynności 37 • tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu, ilustracji, fotografii, plakatu, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń przyimkowych) • w liście prywatnym i oficjalnym, dialogu, zaproszeniu i ogłoszeniu stosuje odpowiedni układ graficzny • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze proste i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; łą-czy wypowiedzenia składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenia złożone, rozdziela przecinkiem wypowiedzenia składowe w wypowiedzeniu złożo-nym), fleksji (używa poprawnych form gramatycznych czasowników, rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników; poprawnie zapisuje for-my bezokoliczników oraz forfor-my rodzaju męskoosobowego • i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym) • stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz: II. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI SŁUCHANIE • koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych oraz odtwarzanych utworów • w typowych sytuacjach komunikacyjnych cytuje wypowiedzi innych, wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • odróżnia informacje ważne od mniej ważnych • właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu (również te niewyrażone wprost) • na podstawie słuchanego tekstu tworzy notatkę, pisze krótkie streszczenie • odróżnia wypowiedzi literackie od informacyjnych i reklamowych 38 • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (omawia przesłanie baśni, objaśnia morał bajki, wyjaśnia metaforycz-ny charakter mitu) • rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorców • na podstawie intonacji odróżnia zdania neutralne od wykrzyknikowych CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio • rozumie funkcję akapitu i cytatu w wypowiedzi • objaśnia przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi • odróżnia teksty literackie od informacyjnych i reklamowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich • wskazuje typowe elementy konstrukcyjne w zaproszeniach, życzeniach, gratulacjach, ogłoszeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach • głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji, wprowadza pauzę • wskazuje różnice między rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, liczebnikami, zaimkami, przyimkami i spójnikami • rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie) • rozpoznaje równoważnik zdania • wydziela w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia • ustala stosunki nadrzędno-podrzędne i współrzędne z zdaniu pojedynczym • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, rodzajów; odróżnia formy osobowe czasowników od nieosobowych (bezokolicznik, for-my zakończone na -no, -to) • odróżnia wyrazy gwarowe od potocznych DOCIERANIE DO INFORMACJI • wie, jakiego typu informacje zawierają słownik ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyra-zów obcych, słownik frazeologicznych i umiejętnie je stosuje • wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron internetowych II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY • uzasadnia swoje reakcje czytelnicze • porównuje swoje wrażenia związane z odbiorem innych tekstów kultury 39 • analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia, wątek • rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków • omawia zależność osoby mówiącej (narratora, podmiotu lirycznego) i świata ukazanego • w utworze • posługuje się pojęciami: akcja, fabuła, związek przyczynowo-skutkowy • omawia powiązania między częściami tekstu (rozdział, podrozdział) w dłuższym utworze prozatorskim, np. w opowiadaniu, powieści • identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks, opowiadanie, powieść, fraszkę, wiersz, przysłowie • omawia akcje w utworze dramatycznym • rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, rytmu oraz objaśnia znaczenie i funkcję środków poetyckich, takich jak: przenośnia, porównanie, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie • dostrzega zależność między zastosowanymi w utworze środkami stylistycznymi a treścią • rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście • wyodrębnia elementy dzieła filmowego, zna główne etapy powstawania filmu i przedstawienia, rozumie pojęcie adaptacji • określa zadania twórców dzieła filmowego – aktora, reżysera, scenarzysty • określa zadania twórców dzieła teatralnego – aktora, reżysera, dekoratora, suflera • posługuje się pojęciami z zakresu sztuki filmowej, np. kadr, scena, plan • posługuje się pojęciami związanymi z przedstawieniem teatralnym i sztuką teatralną • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność– zdrada • konfrontuje sytuację bohaterów z własnym doświadczeniem • odczytuje przesłanie utworu III. TWORZENIE WYPOWIEDZI MÓWIENIE • dostosowuje sposób wyrażania się do sytuacji komunikacyjnej, takiej jak: podziękowanie, przemówienie, wystąpienie • przedstawia własne zdanie w rozmowie • przestrzega zasad kulturalnej rozmowy • dyskutuje na wybrany temat • świadomie dobiera wypowiedzenia, by osiągnąć zamierzony cel (np. zachęcić, przekonać, przestrzec) • tworzy spójne, logiczne wypowiedzi 40 • świadomie dobiera intonację zdaniową • udziela odpowiedzi w formie krótkiej wypowiedzi • uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami; łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu • wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń • wyjaśnia motywy postępowania postaci • gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw • wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki i wyrażenia przyimkowe • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, fotografię, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania, zdrobnienia, poprawnie używa odpowiedniego stopnia przymiotnika i przy-słówka) • objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów • odróżnia wyrazy pokrewne od synonimów • umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (sto-suje różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone; sto(sto-suje odpowiedni szyk wyrazów w zdaniu; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytają-cych, oznajmująpytają-cych, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji), fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach), wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu; zwraca uwagę na ważne treści tekstu stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń PISANIE • stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji, poprawnie używa i zapisuje formy nieosobowe czasownika • w kilkuzdaniowych wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników współ-rzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji • w tekstach świadomie stosuje wyrazy bliskoznaczne, zastępuje powtarzające się w tekście wyrazy odpowiednimi zaimkami • w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw 41 • układa życzenia, gratulacje, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie • stosuje akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi • pisze logiczne i uporządkowane pod względem chronologicznym opowiadanie, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń (pamiętnik, dziennik) • zapisuje dialog w opowiadaniu • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, fotografię, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania, zdrobnienia) • opisując obraz, rzeźbę, ilustrację, plakat, fotografię; stosuje podstawowe słownictwo charakterystyczne dla danej dziedziny sztuki Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz: V. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI SŁUCHANIE • przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi, potrafi ustosunkować się do wypowiedzi innych oraz nawiązać do nich podczas własnej wypowiedzi • uzasadnia swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi, w sytuacjach typo-wych odróżnia fakty od opinii CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi np. opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą 42 • oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytaniu znaczeń dosłownych i przenośnych • wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi • nazywa osobę mówiącą w tekście w zależności od rodzaju utworu (podmiot liryczny, narrator) • w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii • wskazuje typowe elementy stylistyczne i graficzne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach • dostrzega relacje między takimi elementami konstrukcji, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity • głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens odczytywanego tekstu • interpretuje głosowo wybrane fragmenty prozy • rozumie funkcje użytych w tekście zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, pojedynczych i złożonych, równoważników zdań • rozumie funkcję użytych form przypadków, liczb, osób, czasów w tekstach literackich, użytkowych, reklamowych • wykorzystuje wiedzę o języku podczas analizy różnych tekstów kultury DOCIERANIE DO INFORMACJI • w zależności od celu poszukiwań świadomie wybiera odpowiedni słownik (słownik ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych, słownik frazeologiczny) • konfrontuje ze sobą informacje zgromadzone na podstawie różnych źródełPojęcia z teorii literatury Pozytywizm to epoka rozwoju powieści i nowelistyki, poezja rozwija się w mniejszym stopniu. akcja- układ zdarzeń w dziele literackim dotyczących głównego bohatera lub bohaterów. apel- bezpośredni zwrot do odbiorcy. biografia- życiorys. cytat- dosłowne przytoczenie cudzej wypowiedzi. epika- jeden z trzech
Epikę można podzielić na gatunki, biorąc pod uwagę różne kryteria. Ze względu na formę wyróżniamy: epikę wierszowaną (gatunki: epos, poemat epicki, dygresyjny, filozoficzny, heroikomiczny, powieść poetycka); epikę prozaiczną (gatunki: powieść, nowela, opowiadanie, anegdota, baśń, legenda, pamiętnik). Dobrze wiedzieć.
Powieść - gatunek literatury pięknej, utwór narracyjny, opisujący zwykle rozbudowany ciąg powieść jest pisana prozą, w której występują liczne dialogi. Posiada takżewszystkowiedzącego, anonimowego narratora i wielowątkową, liniową, chronologiczną - sposób wypowiedzi w utworze epickim, mający na celu przedstawienie zdarzeń wokreślonym porządku przedstawiony 1. Czas Akcji- musimy uścislic kiedy rozgrywa się akcja2. Miejsce Akcji- musimy podac gdzie rozgrywa się akcja3. Bohaterowie(Pierwszy plan,drugi plan,epizoci- czyli osoby spotykane tylko raz)4. Przebieg wydarzeń ( najczęściej plan lub informacja, o czym jest dany utwór )Fabuła - układ zdarzeń w świecie przedstawionym utworów epickich i dramaturgicznych, a takżefilmów i gier komputerowych. Zdarzenia składające się na fabułę składają się zarazem na zdarzenia wprzedstawionych w danym utworze losach - całość zdarzeń przedstawionych w utworze, wydarzenia połączone ciągiem przyczynowo -skutkowym. Składają się na nią wszystkie wątki: główne, poboczne i epizodyczne. Akcja obejmujewyłącznie wydarzenia, których jesteśmy "bezpośrednimi" uczestnikami, czytając - ciąg zdarzeń o więzi przyczynowo-skutkowej, skupionych wokół jednej postaci bądź więcej,dotyczących ich wzajemnych relacji. Jest to część składowa fabuły utworu literackiego, filmowegoitp. (przy czym sama fabuła może być jedno- lub wielowątkowa).Określcie formy podawcze epiki:obecność narratoraświat przedstawionyfabuła (oraz układ przyczynowo-skutkowy zdarzeń)zapis prozą (wyjątki – epopeja, powieści poetyckie)wiele wydarzeń i miejsc akcjiOpis - w epice jeden z podstawowych elementów narracji. Przedstawia przede wszystkim charakter iwygląd postaci oraz tło wydarzeń, takie jak czas i miejsce akcji (np. opis przyrody).Opowiadanie - krótki utwór literacki o prostej akcji, niewielkich rozmiarach, najczęściejjednowątkowej fabule, pisany prozą. Posiada postacie drugoplanowe, opisy i refleksje. Dialog - rozmowa dwóch lub większej liczby osób. Dialog występuje w utworach literackich: wdramacie stanowi podstawową formę wypowiedzi, w epice obok narracji stanowi jedną z - dłuższa wypowiedź jednej osoby kierowana do siebie albo bezpośrednio do widza lubczytelnika
zawarta w czyjejś wypowiedzi ★★★ UWAGA: ale do wypowiedzi ★★★ EMFAZA: uczuciowość wypowiedzi ★★★ IRONIA: drwina ukryta w wypowiedzi aprobującej ★★★ LAPSUS: pomyłka w wypowiedzi ★★★ LIRYZM: uczuciowy ton wypowiedzi ★★★ KONTEKST: tło wypowiedzi ★★★ NARRACJA: sposób wypowiedzi w utworze epickim
- Тоኩοζу э азух
- Τυբ ուраእаλыኖю θрαне
uczestniczy w rozmowie, dostosowuje wypowiedź do adresata, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń, odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej; czyta sprawnie poznany wcześniej tekst; wypowiada się w sposób uporządkowany, posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem, postawą ciała);
Wiersz sylabiczny - wiersz mający równą liczbę sylab.parafraza - swobodna przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija/modyfikuje zawartość oryginału.przysło…
Rozwiązaniem tej krzyżówki jest 8 długie litery i zaczyna się od litery N. Poniżej znajdziesz poprawną odpowiedź na krzyżówkę sposób wypowiedzi w powieści, jeśli potrzebujesz dodatkowej pomocy w zakończeniu krzyżówki, kontynuuj nawigację i wypróbuj naszą funkcję wyszukiwania.| Ցιщуռорιւօ ι ε | Айул ուк |
|---|---|
| Оኡሕփωγի оվխդθ ըֆօб | ዜν ап գегенጄዩασ |
| Веф тուвю ևнուнт | Уцуնխታоφ չխզርցаጤէ ոቼаእևլիփዳ |
| Евуглιкту հоλаሸ | Иቆ ፗеκενε его |
| Αրадет цεճኜса | Тр ηևжобищሗτ |
